วาล์วบอดี้ 'Valve Body' หรือที่ช่างไทยเห็นพ้องและพากันเรียกว่า 'สมองกลเกียร์'ส่วนในวงการช่างซ่อมเกียร์อัตโนมัติ (สากล) จะเรียกย่อลงไปมากกว่านั้นอีก คือเรียกแค่ VB ก็เลยขออณุญาติเรียกตามสากลว่า VB ก็แล้วกันนะ
VB ประกอบไปด้วยเสื้อ VB Housing ประกอบติดกันซึ่งถ้าแยกออกเป็น 3 ชั้น บวกกับฝาก้นแคร้งสำหรับกักเก็บน้ำมัน และกักเก็บเศษสกปรกด้วยชิ้นแม่เหล็ก และเนื้อที่ส่วนเว้าลึกคล้ายของอ่างน้ำมันเครื่องเพื่อเก็บตะกอนที่อาจจะเกิดขึ้นหลังการใช้งานไม่ให้ถูกปั้มส่งผ่านกรองเข้าไปใช้ได้อีก ทุกส่วนของ VB ทั้งหมดนี้จะยึดประกอบติดอยู่ส่วนล่างสุดของลูกเกียร์ คราวนี้ลองมาผ่าหัวใจของ VB ดู ชั้นล่างสุดที่เปิดออกจะเป็นทางเดินของน้ำมัน ATF แยกเป็นวงจรของแต่ละเกียร์ คล้ายๆ กับ Puzzle หรือรอยต่อของภาพจิ๊กซอว์ วงจรแยกไม่ต้องสัมพันธ์วงจรอื่นเลย
สำหรับทางเดินของแรงดันน้ำมัน ATF มีเดินตัดกัน มีเดินเชื่อมร่วมกันระหว่างเกียร์ โดยมี Orifice Valve หน้าตาคล้ายฉิ่งตัวเล็กๆ เจาะรูเท่ารูเข็มที่กลางฉิ่งเพื่อรีดแรงดันน้ำมัน ATF ให้ผ่านเพื่อสร้างความนุ่มนวล ไม่กระตุกกระชาก เกียร์ยี่ห้อ ZF ของประเทศเยอรมันให้ Orifice Valve อยู่หลายรุ่น ส่วน VB ของเกียร์รถอเมริกัน และญี่ปุ่นจะเลี่ยงไปใช้ลูกปืนเม็ดกลมๆ ต่างขนาดกันแทนแหวน Orifice Valve ซึ่งลูกปืนมีความทนทานต่อการสึกหรอได้มากกว่า แต่ความละเอียดอ่อนในการเปลี่ยนเกียร์หลังจากใช้งานไปนานๆ เช่นเกินหนึ่งแสนกิโลเมตร ด้วยระดับบำรุงรักษาลักษณะเดียวกันจะพบว่า VB ที่ใช้ลูกปืนเป็นตัวปิดเปิดท่อทางน้ำมัน ATF ให้ความรู้สึกขณะเข้าเกียร์หรือเปลี่ยนเกียร์ที่ความเร็วต่ำจะสะดุดหรือกระตุกเบาพอที่ประสาทสัมผัสรับรู้ได้ ซึ่งถือว่านั่นเป็นอาการสึกหรอปกติ ที่ไม่ต้องพยายามทางทางแก้ไขให้วุ่นวายจนเกินควร ส่วน VB ที่ใช้ Orifice Valve เป็นตัวปิดเปิดแรงดันน้ำมัน ATF การเปลี่ยนความเร็วของแต่ละเกียร์ทั้งเพิ่มหรือลดความเร็วจะนุ่มนวล (ด้วยเงื่อนไขว่าน้ำมัน ATF ในระบบต้องสะอาด) ผู้ขับจะไม่รู้สึกขณะที่เกียร์เปลี่ยน Speed เอง
ทั้ง Orifice Valve และลูกปืนกลมต้องมีที่นั่ง (Seat) ประจำที่ของตัวเอง แต่ละรุ่นของเกียร์มีตั้งแต่ 5 ที่ขึ้นไปจนถึง 10 กว่า Seat ก็มี ขอยกตัวอย่างจากงานผ่าตรวจเกียร์อัตโนมัติ ZF รุ่น 4HP14 ที่ใช้อยู่ใน Peugeot 405 Sri, Rover หลายรุ่น และ Volvo 440 - 460 พบว่าใช้ Orifice Valve 8 ตัวใน Seat 8 ที่ แต่ในเกียร์ ZF รุ่น 4HP14 รุ่นเดียวกันนี้ แต่อยู่ใน Peugeot 405 GR ปี 89 - 93 กลับมี Orifice Valve เพียง 7 ตัวแต่มี Seat 8 ที่ โดยปล่อยว่างไว้ มีแต่ Seat เปล่าไว้ 1 ที่ จะเป็นด้วยเหตุผลใดนั้นไม่ทราบได้ ซึ่งทางผู้ผลิตคือบริษัท ZF เองคงจะรู้ดีที่สุด
ถ้าเราโมดิฟายใส่ Orifice Valve เพิ่มลงไปใน Seat ที่ปล่อยว่างไว้อยู่เดิมอีก 1 ตัว การตอบสนองต่ออัตราเร่งของ 2 เกียร์สุดท้ายจะดีกว่าที่ปล่อยว่างไว้อย่างเดิม คือรถจะพุ่งขึ้นได้ทันอกทันใจดีกว่าอย่างมากทีเดียวครับ เรื่องเช่นนี้อาจเป็นทั้ง Tip และ Trick ของ ZF อีกมุมหนึ่งก็ได้

ขอบคุณมากครับ สำหรับความรู้ดีๆ
แล้วมีใครเคยทำการเพิ่ม orifice Valve ไปมั่งหรือยังครับ อยากรู้ผมว่าดีจริงตามทฤษฎีหรือไม่

จากการที่ผมลองลื้อ VL ออกมาดูทำความ
สะอาดผมเจอเหมือกับคุณอ็อฟ ขนาดถอด
ตามคู่มือผมนึกว่าผมทำมันหายไปหนึ่งตัว
แล้วถ้าผมอยากจะใส่บางละครับมันเป็น
เบอร์อะไรละครับเจ้า VL ตัวนี้ใส่คว่ำหรือ
หงายละครับในคู่มือ VL แต่ละตัวมีรูกลาง
ไม่เท่ากันและมีคว่ำมีหงาย

จะหาร้านที่ไหนซ่อมได้บ้างครับผมใช้มิตซู อีค่ร์ 4G-92